FOLİK ASİT - FOLAT (ÜRÜNLER İÇİN EKRANI KAYDIRINIZ ˅)
Folik asit, diğer adıyla pteroil glutamik asit bir B vitamini sınıfında olan B9 vitamininin sentetik yapıda olan formudur. B9 vitaminin doğal formuna verilen isim ise folattır.
Gebelik, emzirme, hipertiroidizm, karaciğer hastalıkları, emilim bozuklukları, hemolitik anemi gibi durumlarda ise vücudun ihtiyaç duyduğu folik asit miktarı artmaktadır.
Folik asit suda erime özelliği olan bir vitamindir. Ayrıca ısı etkisi ile rahatlıkla parçalanmaktadır. Bu yüzden folik asit içeren besinler uzun süre pişirildiği zaman folik asit kaybı artmaktadır. Pişirme şeklinin de bu kayıp üzerine etkisi vardır. Kızartma yönteminde kayıp azken, suda haşlama yönteminde ise kayıp çoktur. Ayrıca pişirilen suyun atılması da kaybı artıracaktır.
Suda çözünebilen bu vitaminin vücudumuzda birçok işlevi bulunmaktadır. Özellikle hamilelikte folik asit eksikliği durumunda bazı konjenital hastalıklar görülmektedir. Bunlardan en sık görüleni nöral tüp defektidir. Bunun sebebi ise folik asidin sinir sistemi gelişimde önemli bir rol almasıdır.
Vücuttaki hücrelerin yenilenmesinde ve yeni hücrelerin oluşmasında folik asit etkilidir. Kemik iliğinde beyaz ve kırmızı kan hücrelinin yapımında, DNA ve RNA yapımında, karbonhidratların hücreler için gerekli olan enerjiye dönüştürülmesinde folik asidin işlevi vardır. Ayrıca kansere sebep olabilecek gen farklılaşmasını engellemede etkisi vardır.Folik asidin damar sertliğini önleyerek kalp krizi, felç gibi durumları engellediği bilinmektedir.
Folik asit yeni hücre yapımı ve var olan hücrelerin bakımı, DNA sentezi sırasında oluşabilecek farklılaşmaların önlenmesi açısından faydalıdır. Bu yüzden halk arasında kanser önleyici vitamin olarak adlandırılır. Özellikle gebelik ve bebeklik dönemleri gibi hücre bölünmesinin yoğun olarak görüldüğü dönemlerde etkisi büyüktür.
Folik asit kemik iliğinde beyaz ve kırmızı kan hücrelerinin üretilmesinde etkilidir. Kırmızı kan hücreleri kanda oksijen taşınmasında, beyaz kan hücreleri ise vücut savunmasında görev alması da folik asit yararları arasında sayılabilir. Özellikle kırmızı kan hücresi eksikliğine bağlı olarak hemolitik anemi görülebilir. Buna bağlı olarak, yorgunluk, halsizlik gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Hem erkeklerde hem de kadınlarda üreme hücrelerinin oluşmasında ve gelişmesinde katkısı olduğu için özellikle çocuk düşünen kişiler için önemlidir. Düşük doğurganlığın önlenmesi için yeterli miktarda folik asit alınması tavsiye edilmektedir.
Vücudunda folik asit eksiliği olan kişilerde depresyona eğilimin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca depresyon tedavisi için kullanılan ilaçların folik asit ile birlikte kullanılması tedavinin etkisini artırabilmektedir.
Romatoid artrit tedavisinde tedaviye destek olarak folik asit kullanılabilir. Bu uygulamanın faydalı olduğu görülmüştür.
Yapılan çalışmalarda folik asidin kalp hastalıkları riskini azalttığı gözlenmiştir. Takviye olarak folik asit kullanan kişilerde homosistein seviyelerinde düşüş görülmüştür. Kanda yüksek homosistein bulunması kalp hastalıkları riskini artırmaktadır. Folik asidin B12 vitamini ile birlikte bu tarz kalp hastalıkları riskini azalttığı düşünülmektedir.Kronik olarak folik asidin düşük olması birçok kanser çeşidi için risk faktörüdür. Özellikle kolon, meme, pankreas, yumurtalık, akciğer, rahim, prostat, beyin kanseri olmak üzere farklı kanser türlerini tetikleyebilmektedir. Bu açıdan yeterli miktarda folik asit alınması kanser riskini azaltmaktadır. Ancak ihtiyaç olmadığı hâlde takviye olarak kullanılan folik asidin riski düşürdüğüne dair bir kanıt görülememiştir.